IN MEMORIAM… BUS 72

Danny Depypere staat schoon in zijn hemd met zijn Lijnabonnement.

+++

Er is een tijd geweest, toen (de moeders en vaders van) onze moeders en vaders jonge men­sen waren, dat de tram een populair vervoermiddel was. Niet alleen in de grootstad of aan de kust. Ook tussen dorp en stad. In het laatste decen­nium van de 19de eeuw al, werd in en rond Kortrijk een buurtspoorwegennetwerk uit­gerold met verschillende tramlijnen die de buurgemeenten met Kortrijk verbonden. Tramlijn D liep via Harelbeke naar Deerlijk. Tot die tram in 1957 voorgoed werd uitgerangeerd. Tramlijn KM, van Kortrijk over Bissegem en Wevelgem tot Menen, was toen hetzelfde lot beschoren. Zes jaar later werden de laatste sporen opgebroken onder tramlijn KMx, die van Kortrijk via Bellegem en Rollegem tot in het verre Moeskroen had gespoord. Naast deze geëlektrificeerde lijnen waren er een aantal niet geëlektrifi­ceerde lijnen tot in verder afgelegen exotische oorden als Wakken, Aarsele, Wervik, Berchem, Emelgem… In de naoorlogse jaren werden al deze tramlijnen vervangen door buslijnen, zoals de lij­nen 71 en 72 naar Deerlijk, Waregem en Vichte tot in het verre Tiegem of Anzegem. Maar in de gouden jaren zestig werden die bussen door de toenemende materialistische mogelijkheden almaar meer door de oprukkende auto in de verdrukking gere­den… En sindsdien is het er niet beter op geworden.

Hoppin if you can!

In juni 2023 werden we van de ene op de andere dag met onze neus op deze affiches gedrukt: ‘Halte verdwijnt! Vanaf 1 juli 2023 stopt je bus of tram hier niet meer’. Op 1 juli werd namelijk fase 1 van ‘Hoppin’, de nieuwe mobiliteitsvisie van de Vlaamse overheid, in gang gereden. ‘Aanbodgerichte basismobi­liteit wordt vraaggerichte basisbereikbaarheid’. Vervoer op maat als eufemisme voor besparingen? Mijn bejaarde moeder bezoe­ken in de Harelbeekse Arendswijk werd sindsdien iets minder comfortabel bij minder aangenaam weer of verminderde fysieke mobiliteit, want een heel eind verder, meer bepaald 1,2 kilome­ter stappen van en naar de dichtstbijzijnde bushaltes. Als we de afstand niet wandelend overbrugden, namen we op de heenreis de bus, maar zagen we ons voor de terugreis steevast voor een dilemma geplaatst: 40 minuten te voet naar huis terug stappen of ingaan op moeders dwingend voorstel om ons met de auto te brengen… Vervoer op maat.

Helaas ging het intussen van kwaad naar erger. Op 6 januari 2024 volgde fase 2 van de grote ommekeer, waarbij ‘trein, tram, bus en flexvervoer makkelijker combineerbaar worden met je eigen fiets of wagen’. Nog eens één op de zes haltes verdwijnt. Intussen laat communicatie over omleidingen of afgeschafte rit­ten nogal eens te wensen over. ‘Real-time info’ is – als de app al accuraat werkt – weggelegd voor de eigenaars van een smart­phone. Busritten worden afgeschaft wegens gebrek aan personeel. Stakingen materialiseren het ongenoegen van datzelfde per­soneel… Steevast lopen we op onze talloze wachttijden aan bushaltes (dikwijls oudere) mensen tegen het lijf die het allemaal niet zo goed meer kunnen volgen. Dat belooft voor een aan­tal gebruikers van ons openbaar (Lijn)vervoer op maat: (kans) armen, ouderen, jongeren, autolozen, smartphonelozen… Zou er ook een verband zijn met het weinige West-Vlaams of Nederlands dat er nog te horen is op de bus?

Door ons strot

Voor onszelf ziet het door ons strot geramde openbaar vervoer van de toekomst er allesbehalve veelbelovend uit. Onze oude, vertrouwde lijn 72 wordt samen met de lijnen 71 en 74 opge­slokt door de nieuwe buslijn 70 van Kortrijk via Stasegem en Deerlijk naar Waregem. Onze halte Sint-Ritakerk verdwijnt. Net als alle andere haltes in de sociale woonwijken de Zandberg, ’t Eiland en de Arendswijk. Maar ook de Kortrijkse Venningwijk valt uit de nieuwe bus. Moeder bezoeken betekent nóg meer stap­pen. En ons met de auto terugbrengen zit er niet meer in. Naar familie in Deerlijk met bus 72 en een paar honderd meter stap­pen gaat vanaf januari 2024 mits een paar kilometer stappen en gebruik maken van één of soms zelfs twee buslijnen met overstap. Misschien kan De Lijn in haar Lijnwinkels een lucratieve han­del in de verkoop en verhuur van wandelschoenen en regenkledij beginnen. Vichte was van oudsher in één ruk vanuit Kortrijk bereikbaar, ooit met de tram (lijn 371), later in een dik half uur met bus 72. Binnenkort brengen 2 lijnen (inclusief 20 minuten wachten) je er via Waregem of Avelgem in minstens 1 uur en 15 minuten. Een optimale reistijd van 34 minuten met bussen 72 en 60 naar onze dochter en kleinkinderen in Heule wordt bijna verdubbeld… Met dank aan de Vlaamse overheid en haar nieuwe mobiliteitsvisie: Hoppin (If you can)!

Wel, omdat ik het wel meer doe als iets me niet zint, ben ik in mijn pen gekropen…

Dag mevrouw de minister,

Dag bestuursleden van De Lijn,

Dag bestuursleden van Harelbeke,

Geplukt uit een e-mail van De Lijn van 20/11/2023: “Beste reiziger Goed nieuws! Vanaf 6 januari 2024 wordt het openbaar vervoer nóg duurzamer, betrouwbaarder en flexibeler.”

Of dit goed nieuws voor ons is, zal nog moeten blijken. Volgens de propaganda wel, maar sta ons toe om hieraan te twijfelen tot het tegendeel is bewezen. Duurzamer zal het wellicht wel zijn. Laat ons hopen. De betrouwbaarheid laten we nog even in het midden. Ook hier gunnen we De Lijn voorlopig graag het voordeel van de twijfel. De flexibiliteit zal wat ons betreft vooral van de kant van (een deel van) de reizigers moeten komen. Maar hierover meer verder.

“Logisch, want dan gaat De Lijn samen met jouw stad of gemeente voor de uitrol van de volgende fase van Hoppin, de nieuwe mobiliteitsvisie van de Vlaamse overheid.”

Samen met mijn stad? We vrezen dat onze stad afwezig was bij de opmaak van de nieuwe planning, want al haar (sociale) wijken zijn uit de bus gevallen… De Zandberg, ’t Eiland, De Arendswijk, maar ook de Collegewijk… geen bus(halte) meer te bekennen binnen de wijken…

“Het principe in een notendop. In het nieuwe net staat combimobiliteit centraal en reis je flexibel van A naar B door vervoermiddelen op elkaar af te stemmen. Op drukke routes zetten we in op snellere, meer betrouwbare en frequentere bussen en trams.”

Combimobilieit? We vrezen (weeral) dat die voor ons vooral uit ‘stappen’ zal bestaan. Op drukke routes? Wel, ook al wonen we in Zuid-West-Vlaanderen in een zeer dichtbevolkte regio, dan vallen we in Harelbeke ook weer mooi uit de bus… Wat hebben wij aan snellere en frequentere bussen als we gebruikmaken van zogenaamd minder drukke routes? Als de bussen voor ons (en anderen met ons) moeilijker bereikbaar zijn? Als we eerst een heel eind moeten stappen vooraleer op een bus te kunnen stappen? ‘Minder vraag’ betekent niet ‘geen vraag’, wat voor de vragers op die plaatsen met minder vraag een serieuze streep door hun rekening is! Maar zie ook hier even verder.

“Een efficiënter net dat op jou is afgestemd betekent een kortere totale reistijd, minder lang wachten op aansluiting, minder onnodige stops, makkelijker pendelen naar belangrijke bestemmingen, gemakkelijk overstappen bij een Hoppinpunt, sneller op weg met de nieuwe lijnnummers. Woon je op een plek waar de vraag naar openbaar vervoer niet zo groot is? Dan biedt De Lijn Flex mogelijk een oplossing.”

Blablabla… Als 64-jarige, autoloze, dagelijkse bus- en ander openbaar vervoergebruikers hebben we de proef op de som genomen en met een bang hart enkele van onze regelmatige routes in de routeplanner van de toekomst gedropt. En weet u… het blijkt nog erger dan gevreesd. De Lijn Flex is voor ons ook al geen oplossing wegens bij ons niet in het aanbod.

Maar we laten u graag zelf een beeld vormen van wat de ‘mobiliteit van morgen’ voor ons betekent. Ziehier een voorbeeld van vernieuwingen die een beroep doen op onze flexibiliteit…
Bezoek met openbaar vervoer aan dochter en kleinkinderen in Heule, verplaatsing van onze woning op de wijk Zandberg Harelbeke naar halte Kerkhof Heule.
Tot heden: bus 72 van halte Sint Ritakerk Zandberg naar halte Kortrijk Busterminal 4. Vervolgens 624 meter (10 min) stappen naar halte Busterminal 2. Bus 60 naar halte Heule Kerkhof. Totale reistijd: 34 minuten. (Daarnaast zijn er indien nodig nog verschillende andere mogelijkheden vanaf Kortrijk station naar halte Heuleplaats zoals bus 4, bus 42, bus 61, bus 62.)
Vanaf januari 2024: geen halte Sint Ritakerk meer, dus… 1,6 kilometer (26 min) stappen naar halte Kortrijk Vredelaan. Bus 70 naar halte Kortrijk L. Robbeplein en 270 meter (5 min) stappen en 1 (wel heel krappe!) minuut wachten op bus 5 naar halte Heuleplaats, waarna nog 372 meter (6 min) stappen tot Heule Kerkhof. Totale reistijd: 58 minuten. Ofwel: 597 meter (10 min) stappen naar halte Koersplein/Herdersstraat. Bus 75 naar halte Kortrijk Busterminal 4. Vervolgens 558 meter (9 min) stappen naar halte Busterminal 2. Na 4 of 10 minuten wachten, bus 50a of 50b of 5 naar halte Heuleplaats en 372 meter (6 min) stappen naar Heule kerkhof. Totale reistijd 50 of 52 of 60 minuten! (En mits de voorwaarde dat we geen aansluitingen missen wegens bus te laat als gevolg van het drukke stadsverkeer en de busonvriendelijke infrastructuur…)

En zo kunnen we nog wel even doorgaan.

Wel, wat hebben wij aan dat duurzamer, betrouwbaarder, flexibeler vervoer op maat en al die mooie woorden op papier als we ondanks uw beloftevolle nieuwe en aangepaste lijnen heel wat omslachtiger op onze bestemmingen geraken? Als we er al geraken. Wat hebben wij aan elektrische bussen met een digitaal scherm met route- en halteweergave, als het al werkt, aan een geautomatiseerd omroepsysteem zoals op de kusttram… als reizigers van de sociale woonwijken genegeerd worden? Wat hebben wij aan bussen die tot middernacht rijden als wij dan al in ons bed liggen, maar die als wij ze wel nodig hebben moeilijk bereikbaar zijn?

En wat als je nog moeilijker uit de voeten kan? Als je niet meer met de fiets kan of durft rijden? Als je geen wagen meer hebt om je naar de dichtstbijzijnde halte te brengen? Als de regen met bakken uit de hemel wordt gestort? Als een ijzige wind je om de oren slaat? Een deelstep? Een deelfiets? Een deelauto? Voor oudere busgebruikers? Bovendien heb je daarvoor om te beginnen al een smartphone nodig en ja, er zijn nog mensen zonder! De buren met een auto? Een taxi? Of ons toch weer een eigen wagen aanschaffen? Want op Lijn Flex hoeven wij dus ook niet te rekenen…

“We laten je niet in de kou staan.”

En dat is nu net waar we wél staan. Letterlijk en figuurlijk.

Schoon in ons hemd met ons Lijnabonnement.

Danny Depypere en Annemie Depraetere