Volgens hoogleraar criminologie Peter Hoefnagels werden de woorden ‘democratie’ en ‘democratisering’ in 1969 in 4387 verschillende betekenissen gebruikt. Vraag het aan een buur, een vriend, een familielid, een toevallige voorbijganger, een jongere, een bejaarde, een politicus, een vakbondsafgevaardigde, een journalist, een militair, … De invulling van het woord heeft veel variaties, afhankelijk van de context, het tijdstip, de visie. Het woord is dus geen neutraal woord. Het prikkelde mijn nieuwgierigheid naar uiteenlopende citaten van befaamde personen over democratie. En sommige ervan staan lijnrecht tegenover elkaar!

Lovend of kritisch

“Wat echte democratie inhoudt, is niet het erkennen van gelijken, maar het maken ervan.” (Léon Gambetta, Frans staatsman (1838 – 1882))

“Democratie is de wil van het volk. Elke morgen lees ik stomverbaasd in de krant wat ik nou weer wil.” (Wim Kan, Nederlands cabaretier (1911 – 1983))

Ophemelend of afbrekend

“Democratie betekent de organisatie van de samenleving ten bate en ten koste van iedereen zonder onderscheid en niet ten behoeve van een bevoorrechte klasse.” (George Bernard Shaw, schrijver, criticus en Nobelprijswinnaar literatuur (1856 – 1950))

“Achter de coulissen van de dictatuur vloeit bloed, achter die van de democratie geld.” (Sigmund Graff, Duits schrijver (1898 – 1979))

Positief of negatief

“Democratie en mensenrechten zijn niet van elkaar te scheiden.” (Nelson Mandela, politicus en anti-apartheidsstrijder (1918 – 2013))

“De grootste misvatting van democratie is dat ieders mening hetzelfde waard is.” (Robert A. Heinlein, Amerikaans science-fiction schrijver (1907 – 1988))

Hoopvol of doemdenkend

“De ware democratie is die, welke aan ieder individu toestaat om zijn beste krachten aan de mensheid te geven.” (Louis Pasteur, Frans wetenschapper (1822 – 1895))

“Democratie is slechts een droom; het zou in dezelfde categorie geplaatst moeten worden als Arcadia, de Kerstman, en de Hemel.” (Henry Louis Mencken, Amerikaans journalist en criticus (1880 – 1956))

Grappig of sarcastisch

“Democratie is als een vlot. Het zinkt niet, maar je hebt wel altijd natte voeten.” (Russell B. Long, Amerikaans Democratisch politicus (1918 – 2003))

“Democratie regeert de wereld niet, hou dat maar in je achterhoofd; deze wereld wordt regeert door geweld, maar ik vermoed dat dat beter niet gezegd kan worden.” (Bob Dylan, Amerikaans musicus)

Bevragend of belerend

“Hoe regeer je in een democratie als je populair moet zijn om gekozen te worden en impopulair om te hervormen?” (Ferry Luc, Frans filosoof en humanist)

“Geen enkele democratie kan lang bestaan als zij niet, als fundament voor haar bestaan, de erkenning van de rechten van minderheden accepteert.” (Franklin D. Roosevelt, Amerikaans staatsman en president (1882 – 1945))

Het is boeiend om al die uitspraken te lezen. Het vraagt om nadenken, zich informeren, analyseren, reageren of misschien protesteren. Democratie… What’s in a name? Eén universeel woord, zo complex, zo veelzijdig, zo verwarrend. Zo gebruikt, misbruikt, opgebruikt misschien?

“Democratie: het volk heeft gelijk. Amen.” (Juul Kinnaer, Belgisch dichter en aforist (1939 – 2005))

Was het maar zo eenvoudig…

Triene Nottebaere